Układ oddechowy tworzą narządy, których zadaniem jest pobieranie z powietrza niezbędnego dla procesów życiowych tlenu, a usuwanie dwutlenku węgla. Proces ten nazywamy oddychaniem. Układ oddechowy tworzą drogi oddechowe (nos, jama nosowa, gardło, krtań, tchawica, oskrzela) i płuca.
Wśród najważniejszych przyczyn chorób układu oddechowego wymienia się czynniki infekcyjne ( bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty), czynniki genetyczne (wady anatomiczne u niektórych ras np. zespół oddechowy psów krótkoczaszkowych, zapadnięcie tchawicy u rasy yorkshire terier, choroby zastawek serca), otyłość (duszność wynika z nagromadzenia tłuszczu w jamie brzusznej i ucisku na przeponę np. w chorobie Cushinga), urazy (stłuczenie płuc, często występuje po wypadkach komunikacyjnych), nowotwory, ciała obce (kłosy traw, igły drzew, kamyki, drobne kawałki drewna i inne), alergeny wziewne, niedobory immunologiczne (np. białaczka, zakażenie kotów wirusem niedoboru immunologicznego), choroby serca.
Tak jak przy innych chorobach diagnostykę rozpoczyna się od wywiadu, w którym właściciel zwierzęcia odgrywa kluczową rolę. Obserwowanie zachowania zwierzęcia, liczenie oddechów, mierzenie temperatury ciała, sporządzanie dokumentacji fotograficznej i filmowej stanowi nieocenioną pomoc. Pacjenci z silną niewydolnością oddechową wymagają natychmiastowej pomocy polegającej na ograniczeniu ruchu, zminimalizowaniu stresu i niezwłocznym przybyciu ze zwierzęciem do lecznicy. W Klinice u takiego pacjenta w pierwszej kolejności podaje się tlen, ponieważ poprawia to znacząco wysycenie tlenem hemoglobiny a zwierzęciu przynosi wyraźną ulgę. Dopiero po ustabilizowaniu pacjenta wykonywane są dalsze czynności.
Główne objawy sugerujące choroby układu oddechowego to:
Lekarz po zebraniu dokładnego wywiadu i badaniu klinicznym decyduje o dodatkowych badaniach pozwalających na ostateczne rozpoznanie choroby i podjęcie odpowiedniego leczenia. Do procedur przydatnych w diagnozowaniu pacjentów z objawami ze strony układu oddechowego należy miedzy innymi: RTG przeglądowe klatki piersiowej, wymaz z jam nosowych, gardła do badań mikrobiologicznych i cytologicznych, rinoskopia (wziernikowanie jamy nosowej), laryngoskopia, tracheo-/bronchoskopia (wziernikowanie tchawicy i oskrzeli), biopsja błony śluzowej nosa, tchawicy/oskrzeli, wypłuczyny z tchawicy/wypłuczyny z oskrzeli i pęcherzyków płucnych, intubacja interwencyjna, tracheotomia, pulsoksymetria (monitorowanie wysycenia krwi tlenem), badanie płynu z opłucnej.
Leczenie chorób układu oddechowego uzależnione jest od przyczyny i obejmuje zarówno farmakoterapię jak i interwencje chirurgiczne (między innymi np. torakocentezę – nakłucie klatki piersiowej, drenaż opłucnej, operacje przepukliny przeponowej, korektę zwężonych nozdrzy, usunięcie przerośniętej części podniebienia miękkiego, zabieg wynicowanych kieszonek krtaniowych).